یادداشت تحلیلی با عنوان« پیش‌درآمدی بر سپمپوزیوم ملی مسائل حل نشده بیلان آب کشور: لزوم مشارکت و هم‌افزایی در علاج‌بخشی مهم‌ترین مولفه برنامه‌ریزی منابع آب ایران» در مجله آب و توسعه پایدار به چاپ رسیده است. در این یادداشت که موضوعات اساسی در خصوص بیلان آب کشور مطرح شده است، اهمیت و بررسی شناخت این موضوعات را در «سه‌گانه تدقیق، تسریع و تسهیل» فرآیند محاسبات و کسب خروجی‌های بیلان خلاصه کرده است و همچنین به بیان مهم‌ترین چالش‌ها در این زمینه و ارائه راهبردهایی جهت ورود به حل مسائل بیلان پرداخته است.
این یادداشت مهم‌ترین مشکلات حال حاضر در ارائه و محاسبه بيلان را به صورت ذیل بیان نموده است:
- عدم وجود ارتباط مناسب بين بخشهاي مختلف بيلان (مانند دوره بيلان و مقياس محاسبات) و انواع بيلان (مانند هيدروکليماتولوژي، آب زيرزميني و عمومي) مي‌باشد؛
- روزآمد نبودن اغلب روش‌های محاسبه اجزای بیلان و عدم تطابق آنها در اقلیم‌های و شرایط مختلف؛
- عدم وجود چارچوب‌های مشخص و کاربردی جهت الف) برآورد مجهولات معادله بیلان، ب) نحوه ارائه نتایج بیلان؛
- عدم توجه و عدم سرمایه‌گذاری در داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز بیلان؛
- نبود اجماع نظر در تغییر رویکرد تهیه گزارشات بهنگام‌سازی بیلان آب کشور در استفاده از داده‌های سنجش از دور و مدل‌های هیدرولوژی؛
- ضعف ساختارهای سازمانی موجود در وزارت نیرو و شرکت‌های تابعه در بررسی و تصویب گزارشات بهنگام‌سازی بیلان آب کشور؛
- ساختار عمودی حاکم بر فرآیند تهیه بیلان (مشابه سایر مسائل منابع آب کشور) و عدم تمایل به رهیافت مشارکت حداکثری در مورد مهم‌ترین ورودی مدیریت منابع آب ایران؛
همچنین پس از بررسی ساختار ها، دستورالعمل‌های حاکم بر بیلان و نحوه ارزیابی بیلان آب؛ در انتها نویسندگان پیشنهادات راهبردی ذیل را ارائه نموده‌اند.
الف ـ در حوزه مدیریت منابع، پذیرش و اجرای گزاره‌های ذیل اجتناب ناپذیر است:
- شناسایی و اجماع در مسائل حل نشدۀ بیلان هم در بعد محتوایی (فنی) و هم نهادی (ساختارها و ضوابط).
- تدوین چشم‌انداز مشترک در ایجاد همگرایی و حل مسائل بیلان آب با مشارکت متولیان و ذی‌نفعان.
- تغییر رویکردها از ساختار عمودی، تفکر سنتی و خودآهنگی به ساختار مشارکتی، تفکر نوین و هم‌آهنگی.
ب ـ همچنین به لحاظ فنی و محاسباتی نتایج مطالعات هیدرولوژی و تجارب جهانی نشان می‌دهد:
- لزوماً استفاده از رویکرد مدل‌سازی هیدرولوژی مسائل فنی و محاسباتی را مرتفع نخواهد کرد؛ به‌خصوص که این رویکرد مبتنی بر مراحل مدل‌سازی نباشد. به عبارت دیگر عدم توجه به تهیه مدل‌های ادراکی و مفهومی خود منجر به اریب شدن نتایج و افزایش عدم قطعیت نتایج خواهد شد.
- استفاده از فناوری‌های نوین مانند سنجش از دور و داده‌های تکمیلی، نیازمند ایجاد زیرساخت‌های مناسب در این حوزه است. بنابراین بعد حکمرانی و اصلاح ساختارها همزمان با اصلاح روش‌شناسی،ضروری است.
